تفریح و سرگرمی باید بخشی از اعمال روزانه ما را تشکیل دهند و بوستان یا پارک یکی از مکان‌های تفریحی عمومی و کم‌هزینه است به همین دلیل مدیریت اجتماعی، فرهنگی شهرداری تهران زمینه را برای گذران کم هزینه اوقات فراغت شهروندان به‌ویژه کودکان در روزهای جمعه با نام سامانه‌های نشاط فراهم کرده است.
این سامانه هر هفته تا پایان تابستان، روزهای جمعه در بوستان‌های منتخب مناطق 22گانه تهران، با توجه به سیاست محله‌گرایی و شهروندمداری شهرداری تهران برپا می‌شود.
در اینجا علاوه بر برپایی ایستگاه‌های شادمانه و پخش موسیقی و اجرای برنامه‌های سرگرم‌کننده، کتابچه‌های آموزش مبارزه با اعتیاد، دخانیات و تشویق همگان به ورزش هم توزیع می‌شود و چادرهایی برای این منظور برپاست.
به طوری که مجید جوزانی، مدیرکل امور فرهنگی معاونت اجتماعی شهرداری تهران در این باره به ما می‌گوید: از ابتدای تابستان سامانه‌های نشاط در مناطق مختلف تهران فعالیت خود را شروع کردند و در هر منطقه 3سامانه در نظر گرفته شد که جمعه‌ها از ساعت 5 تا 10شب در پارک‌های منتخب دایر است.
او ادامه می‌دهد: با برگزاری جشنواره تابستانی شهرداری تهران و ایجاد 66 سامانه نشاط در مناطق مختلف تهران، برنامه‌های فرهنگی جمعه عصرهای نشاط با استقبال مواجه شد و بسیاری از شهروندان تهرانی خواهان اجرای این برنامه در همه شب‌های گرم تابستان هستند.
اینجا خبری از فریاد مسافرکش‌ها، دست‌فروش‌ها و صدای همهمه‌های مبهم و آزار دهنده نیست، اگر هیاهویی هم هست صدای خنده‌های بلند بچه‌هاست که روی سرسره‌های داغ، لیز می‌خورند، توپ بازی می‌کنند وبا اینها عصر گرم کودکی را سر می‌کنند. اینجا در یکی از بوستان‌های شهر ما، تهران، «سامانه نشاط» برپاست؛ یکی از کم‌هزینه‌ترین مکان‌های تفریحی موجود برای گذران عصرهای گرم تابستان.
نیاز به عصرانه‌های فرهنگی!
شهر تهران با این وسعت و جمعیت نیاز به کارکردهای فرهنگی، هنری و تفریحی دارد. در حال حاضر یکی از مشکلات شهروندان تهرانی کمبود سرانه فضاهای فرهنگی است که حدود شش دهم متر مربع است در حالی‌که استاندارد سرانه فضای فرهنگی باید، دست کم 2مترمربع باشد. براساس قاعده، نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها هم باید به ترویج کتابخوانی و تجهیز کتابخانه‌ها اختصاص یابد.
جوزانی ،مدیرکل فرهنگی شهرداری تهران در این مورد می‌گوید: بخش مهم ساماندهی اوقات فراغت ترویج کتابخوانی است که به طور جدی آن را دنبال می‌کنیم، در حوزه فرهنگی هر اقدامی که صورت گیرد و تکرار شود سبب نهادینه شدن آن است. نکته مهم این است که باید بفهمیم حوزه فرهنگ چیست؟
از طرفی در کشور نهادهای فرهنگی مختلفی داریم، مسئله‌ای که مد نظر بوده، این است که باید فعالیت شهرداری منجر به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان شود. فعالیت ما براساس چشم انداز توسعه شهر، الگوی فرهنگ ممتاز شهرنشینی است که در آن باید از حقوق شهروندی پاسداری شود.
به عنوان نمونه ما برای اینکه برگزاری جشن‌ها و شادی‌های گروهی را در سطح شهر و بین شهروندان نهادینه کنیم هر هفته در 66 پارک تهران جشن برپا می‌کنیم و نام آن را هم سامانه نشاط گذاشته‌ایم. به گفته جوزانی از آنجا که واژه عصرانه مفهومی لذت بخش و بار مثبتی را در ذهن ایجاد می‌کند، ویژه برنامه‌های سامانه نشاط را با سرفصل عصرانه نشاط از ابتدای تیر ماه آغاز کردیم.
جوزانی از ادامه این برنامه‌ها در شب‌های ماه رمضان خبر می‌دهد و می‌گوید: در نظر داریم برنامه‌های عصرانه نشاط را که هم اکنون در 3سامانه در هر منطقه دنبال می‌شود هر شب به صورت یکجا در شب‌های ماه رمضان برای شهروندان تهرانی اجرا کنیم.
تهرانگردی 371هزارنفری!
از سوی دیگر قرار است371هزار تهرانی، تا پایان سال با رویکرد محله گرایی و براساس نیازسنجی انجام شده با مشارکت شورایاری‌های 371 محله، در قالب تهرانگردی، از اماکن تاریخی، سیاحتی و علمی پایتخت دیدن کنند.
از هر محله هزار نفر در قالب تهرانگردی شرکت خواهند داشت. طرح تهرانگردی با حمایت سازمان میراث فرهنگی و شهرداری تهران از خردادماه سال جاری و با شعار رونق گردشگری شهری برگزار شده است.امسال بودجه اوقات فراغت براساس سرانه جمعیت هر محله اختصاص یافت و سهم هر محله با توجه به تعداد جمعیت آن، متفاوت بود.
با شروع فصل تابستان و آغاز فعالیت سامانه‌های نشاط، شهرداری مناطق اقدام به انتخاب افراد مورد اعتماد در هر محله کرده تا هزینه‌های لازم را برای پر کردن اوقات فراغت محله در اختیار آنان قرار دهد.
روح الله بیداد، رئیس اداره مشارکت‌های اجتماعی شهرداری می‌گوید: این اقدام در راستای «محله محوری» به عنوان رویکرد اصلی شهرداری تهران اجرا شده، بنا بر این حرکتی دیگر برای تعامل با شهروندان و استفاده از پتانسیل‌های مردمی به منظور پیشبرد اهداف مدیریت فرهنگی شهر تهران انجام شده است.
به گفته او، شورایاران محلی، باید شناخت کاملی از فضای فرهنگی و اجتماعی محله خود داشته باشند و با همکاری شهرداری، برنامه‌های متناسب با نیازهای محله شان را برگزار کنند.
شهرداری امسال برای اوقات فراغت 5میلیارد تومان را در قالب بودجه اختصاص داده که 5/3میلیارد تومان آن برای تابستان و بقیه برای نیمه دوم سال پیش‌بینی شده است. نیازسنجی برای برنامه‌ریزی اوقات فراغت، با مشارکت مستقیم شورایاری‌ها انجام شده و در حال حاضر ایستگاه‌های سامانه نشاط براساس همکاری با شورایاری‌ها در حال برگزاری است.
جایی برای سر گرمی
بی‌تردید اجرای برنامه‌های فرهنگی، آموزشی در پارک‌ها موجب بهتر شدن فضای بوستانها و حضور خانواده‌ها در این مکان‌های عمومی می‌شود و این مهم بدون همکاری شهروندان با شهرداری میسر نخواهد بود.
عباس تقی‌زاده، مدیر کل سلامت شهرداری تهران، به ما می‌گوید: طرح سالم‌سازی بوستان‌های تهران با رویکرد محله‌محوری در حال انجام است؛ شورای سلامت در بوستان‌های تهران تشکیل شده که در مورد سالم‌سازی بوستانها سیاست‌گذاری می‌کند.
به گفته او ایجاد خانه‌های سلامت و خانه‌های اسباب بازی در پارک‌ها و اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی، آموزشی مانند سامانه‌های نشاط در پارک‌ها نشان می‌دهد که فضای عمومی پارک‌ها تغییر کرده و انواع بزهکاری‌ها در پارک‌ها کاهش یافته است.
با این اوصاف به نظر می‌رسد که چنانچه شهرداری‌ها و دیگر سازمان‌های متولی، به این موضوع توجه بیشتری کنند، می‌توان امیدوار بود که سامانه‌های نشاط بتوانند به کاهش جرم نیز کمک کنند.
به گفته علی محمد مختارى، مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضاى سبز تهران براى تهیه طرح ایمن‌سازى پارک‌ها، تئورى‌هاى مختلفى در زمینه جلوگیرى از فعالیت‌هایى که به شکل رفتارهاى ناهنجار بروز مى‌کند، مورد بررسى قرار گرفته است، براساس این طرح شرایط اختصاصى شدن فضا و در نتیجه وقوع ناهنجارى‌هاى رفتارى در محدوده پارک‌ها کاهش خواهد یافت، به علاوه، سطح ایمنی و امنیت پارک‌ها، افزایش می‌یابد و این عامل موجب افزایش تمایل عمومی به استفاده از پارک‌ها می‌شود و میزان ساعت‌های گذران اوقات فراغت شهروندان در بوستانها نیز افزایش خواهد یافت.
«پیش از انجام هر فعالیتی در پارک‌ها پیش آزمونی در مورد آن انجام می‌شود که تاکنون نتایج مثبتی نیز در این رابطه به دست آمده است.»
کنار زمین‌بازی زن و مرد جوانی ایستاده‌اند و به کودکشان که تاب بازی می‌کند چشم دوخته‌اند. با آنها هم صحبت می‌شوم. «ما هر دو شاغلیم، وقت زیادی برای تفریح نداریم. اگر چنین سامانه‌هایی در فضاهای عمومی گسترش پیدا کند برای ما خیلی بهتر است.»
زن هم با اینکه بیشتر حواسش به دخترش است تا به صحبتهای ما، ولی با حرف همسرش موافق است و می‌گوید: «اینکه خانواده‌ها می‌خواهند به یک مکان تفریحی امن بیایند اصلا نباید سخت باشد و همه شهروندان باید با آسودگی به تفریحگاه‌های عمومی بیایند و لحظه‌های شادی را سپری کنند.»
کنار فواره‌های استخر پارک نشسته‌ام. کم‌کم هیاهوی بچه‌ها در پارک خاموش می‌شود و هوا آرام می‌گیرد. آخرین جمعه مرداد است و آخرین ماه گرم تابستان از راه می‌رسد.
